Opony bezdętkowe – przydatne informacje o systemie Tubeless

Technologia Tubeless, coraz częściej stosowana w rowerach MTB, gravelowych oraz szosowych, zyskuje na popularności każdego roku. Opony bezdętkowe pozwalają na jeżdżenie na niższym ciśnieniu, co przekłada się na lepszą odporność na przebicia oraz inne korzyści. W naszym przewodniku szczegółowo omówimy najważniejsze cechy i składniki systemu bezdętkowego, poruszymy kwestię konwersji kół na Tubeless, a także doradzimy, jak radzić sobie z poważniejszymi przebiciami podczas jazdy.

System bezdętkowy – przejście na Tubeless

Jest to innowacyjne rozwiązanie w rowerach, które eliminuje potrzebę stosowania tradycyjnych dętek. Opony Tubeless mają wzmocnione ścianki, które są zaprojektowane, by zatrzymywać powietrze i zapewniać lepsze uszczelnienie. Użycie specjalnego płynu uszczelniającego w oponach pozwala na automatyczną naprawę małych przebić podczas jazdy. Również obręcze są specjalnie dostosowane do trzymania opony, co zwiększa niezawodność całego systemu. Niskie ciśnienie (możliwe przy tych oponach), zwiększa komfort jazdy i poprawia przyczepność na trudnych nawierzchniach.

System ten jest popularny w rowerach górskich, szosowych oraz gravelowych. Dzięki mniejszej wadze i wyższej odporności na przebicia, opony Tubeless są coraz częściej wybierane przez rowerzystów. Konwersja wymaga odpowiedniego przygotowania i niekiedy specjalistycznych narzędzi, ale korzyści wynikające z użytkowania tego systemu przekonują wielu do zmiany.

Składniki systemu Tubeless:

• opona – wykonana z solidnych materiałów z wzmocnieniami, zapewniająca szczelność;
• obręcz – specjalnie zaprojektowana, by pewnie trzymać oponę;
• taśma – zabezpiecza przed ulatnianiem się powietrza, w niektórych modelach obręczy może być niepotrzebna;
• mleczko uszczelniające – zapobiega wyciekom powietrza przez drobne otwory w oponie;
• wentyle bezdętkowe – umożliwiają pompowanie oraz dozowanie mleczka uszczelniającego.

Dodatkowo przydatne mogą się okazać:

• aplikator mleczka – ułatwia precyzyjne dozowanie;
• wysokociśnieniowa pompka rowerowa – kluczowa do uzyskania odpowiedniego ciśnienia;
• zestaw naprawczy – pomaga w naprawie większych uszkodzeń;
• dętka rowerowa – w razie poważnego uszkodzenia, zapewnia możliwość kontynuowania jazdy.

Komponenty systemu Tubeless

• Opona rowerowa bezdętkowa

Opona bezdętkowa Tubeless to typ opony rowerowej, która nie wymaga dętki do utrzymania ciśnienia powietrza. Jest zaprojektowana tak, aby tworzyć szczelne połączenie z obręczą koła, często z użyciem specjalnego płynu uszczelniającego. Opony bezdętkowe oferują mniejsze ryzyko przebicia i możliwość jazdy na niższym ciśnieniu, co zwiększa komfort i przyczepność, szczególnie na nierównych terenach. Są również lżejsze od tradycyjnych opon z dętkami, co przekłada się na lepszą wydajność roweru.

W systemie bezdętkowym stosowane są różne oznaczenia, które pomagają identyfikować właściwe komponenty. Opony i obręcze mogą być oznaczone jako „Tubeless Ready” lub „TL Ready”, co oznacza, że są przystosowane do jazdy bez dętek. Firma Schwalbe wprowadziła również termin „Tubeless Easy”. Mavic z kolei rozwinął standard „UST” (Universal Standard Tubeless), który eliminuje potrzebę taśmy uszczelniającej i mleczka dzięki specjalnej konstrukcji obręczy i opon. Istnieją też obręcze „hooked” i „hookless”, różniące się kształtem rantów (zakrzywione i gładkie), co wpływa na sposób montażu i uszczelnienie opony.

• Obręcz dedykowana

Obręcz w systemie Tubeless ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całego systemu. Jest specjalnie zaprojektowana, aby utrzymywać szczelność opony bezdętkowej, co oznacza, że musi być kompatybilna z używanym płynem uszczelniającym i oponami Tubeless. Obręcze te są zazwyczaj wyposażone w specjalny profil rantu, który zapewnia lepsze trzymanie opony oraz uniemożliwia jej zsuwanie się podczas jazdy, nawet przy niższym ciśnieniu. Dobór odpowiedniej obręczy jest więc niezbędny do skutecznego wykorzystania zalet opon bezdętkowych.

• Taśma uszczelniająca

Uszczelnianie otworów na szprychy w obręczach rowerowych wymaga użycia specjalnej taśmy samoprzylepnej. Ta taśma, choć wygląda jak standardowa rolka, może mieć na sobie różne wzory, w tym logo producenta.

Przy wyborze taśmy do systemu Tubeless, dobrze jest zdecydować się na model półprzezroczysty, co ułatwi późniejsze znajdowanie otworów na nyple czy wentyl. Ważne jest także, aby wybierać taśmy dłuższe, które będą służyły na dłuższy czas. Jednak kluczowym czynnikiem jest odpowiednia szerokość taśmy. Powinna ona być o około 2 milimetry szersza niż dno obręczy, aby zapewnić dokładne pokrycie i szczelność poprzez docisk brzegów taśmy do ścianek felgi.

Rekomendowane są produkty firm specjalizujących się w bezdętkowych oponach rowerowych i innych akcesoriach. Przykładowo, ceniona od lat niebieska taśma Schwalbe Tubeless Ready lub nowszy, przezroczysty produkt Muc-Off Rim Tape. W przypadku potrzeby taśmy o szerokości 25 mm, dobrze sprawdzi się także taśma Barbieri Gorilla, która mimo że ma tylko 9 metrów długości (i jest najkrótsza), to kosztuje prawie połowę mniej niż nieco dłuższe produkty.

• Płyn uszczelniający

Zazwyczaj do uszczelniania opony używa się mleczka na bazie lateksu, które zastyga natychmiast po przebiciu opony, tworząc w kilka sekund elastyczną i trwałą łatkę umożliwiającą dalszą jazdę. Jednak należy pamiętać, żeby systematycznie uzupełniać uszczelniać (co kilka miesięcy).

Podczas wyboru płynu warto zainteresować się produktami firm specjalizujących się w technologii bezdętkowej. Na przykład, mleczko uszczelniające Effetto Mariposa od lat zbiera pozytywne recenzje. Firma WTB, znana z komponentów do rowerów terenowych, także oferuje własny uszczelniacz, dostępny w różnych rozmiarach opakowań, od małych buteleczek po prawie litrowe butle. Warto również zwrócić uwagę na markę Dynamic, która do swojego preparatu dodaje włókna Hi-Tec, zwiększające skuteczność uszczelniania w połączeniu z lateksem.

• Wentyl specjalny

Wentyle bezdętkowe są skonstruowane inaczej niż tradycyjne zawory, co umożliwia nie tylko pompowanie opon, ale również uzupełnianie mleczka uszczelniającego. Zaleca się wybór wentyli z okrągłym osadzeniem, które są bardziej odporne na uszkodzenia w przypadku zbyt mocnego dokręcenia. W komplecie z wentylami często znajduje się także klucz do zaworów, co jest istotne, ponieważ pozwala na łatwe uzupełnianie mleczka po usunięciu zaworu.

Podczas wybierania odpowiedniego wentyla, należy zwrócić uwagę na typ zaworu. Najczęściej stosowany jest zawór Presta, pasujący do większości obręczy rowerowych, ale warto rozważyć modele z zintegrowaną przejściówką, takie jak Muc Off Big Bore Hybrid, umożliwiające pompowanie opony pompką samochodową. Ważne, by odpowiednio dobrać również długość wentyli w zależności od wysokości obręczy.

Plusy i minusy opon bezdętkowych

System Tubeless jest coraz bardziej popularny wśród rowerzystów ze względu na swoje unikalne właściwości i korzyści. Opony bezdętkowe umożliwiają jazdę na znacznie niższym ciśnieniu niż tradycyjne opony z dętkami, co przekłada się na lepsze tłumienie wstrząsów i zwiększoną przyczepność do podłoża. To czyni jazdę bardziej komfortową, szczególnie na nierównych i trudnych terenach. Płyn uszczelniający wewnątrz opony natychmiastowo łata drobne przebicia, co pozwala rowerzyście kontynuować jazdę bez przestojów.

Ponadto, redukcja masy koła dzięki brakowi dętki pozwala na szybsze przyspieszenia i łatwiejsze wspinaczki. Jednak system Tubeless nie jest wolny od wad. Wymaga on początkowej inwestycji w specjalne obręcze i opony, a także regularnego uzupełniania płynu uszczelniającego, co może być kłopotliwe i wymagać dodatkowych nakładów finansowych. Montaż i konserwacja takiego systemu mogą również wymagać specjalistycznej wiedzy i narzędzi, co może stanowić barierę dla mniej doświadczonych użytkowników.

Mimo tych wyzwań, wielu rowerzystów decyduje się na tę technologię, ceniąc sobie jej korzyści, szczególnie w kontekście długotrwałej wydajności i komfortu jazdy. Tubeless jest szczególnie ceniony w społeczności rowerów górskich i coraz częściej wykorzystywany również w rowerach szosowych, gdzie każda redukcja masy i poprawa przyczepności jest na wagę złota.

Zalety systemu bezdętkowego:

• zwiększona odporność na przebicia;
• brak ryzyka przyszczypnięcia dętki;
• możliwość jazdy na niższym ciśnieniu;
• większy komfort i mniejsze opory toczenia dzięki wyższej elastyczności opon;
• niższa waga.

Wady systemu bezdętkowego:

• wyższe koszty zakupu;
• dłuższy czas potrzebny na montaż;
• więcej elementów systemu, co może sprawiać trudności na początku;
• negatywny wpływ niskich temperatur na działanie płynu uszczelniającego.

Instrukcja przekształcania kół na Tubeless

Cały proces rozpocznij od dokładnego odtłuszczenia obręczy. Następnie, użyj specjalnej taśmą do oklejenia środka obręczy. Po założeniu wentyli, większość opony zamontuj na obręcze przy użyciu plastikowych łyżek. Pozostaw mały fragment opony na zewnątrz, przez który wlejesz uszczelniacz. Po dodaniu uszczelniacza delikatnie obracaj koło, unikając przechyłów, aby nie wylać płynu. Gdy mleczko osiądzie na dole, dokończ montaż opony. Następnie szybko napompuj oponę, najlepiej używając kompresora lub specjalnej pompki do opon Tubeless. Będziesz mógł usłyszeć charakterystyczny dźwięk opony wskakującej w miejsce. Sprawdź ciśnienie manometrem i upewnij się, że nic się nie ulatnia. Jeśli wszystko przebiegło pomyślnie, koło Tubeless jest gotowe do użytku.

Jak przekształcić koła na system Tubeless w kilku krokach?

1. Odtłuść obręcz.
2. Przyklej taśmę do obręczy.
3. Zamontuj wentyl przy użyciu kluczyka.
4. Nałóż większość opony na obręcz.
5. Wlej mleczko do opony.
6. Przetocz koło, ustawiając je do góry nogami.
7. Zakończ zakładanie opony.
8. Szybko napompuj oponę.
9. Sprawdź ciśnienie.

W jaki sposób sprawdzić, czy opona jest bezdętkowa?
Wielu rowerzystów nie jest pewnych, czy ich opony lub obręcze nadają się do konwersji na system Tubeless. Pierwszym krokiem powinno być sprawdzenie na komponentach oznaczeń takich jak TLR czy TLE, które wskazują na ich odpowiedniość do systemu. Jeżeli brakuje takich oznaczeń, warto sprawdzić model w internecie lub skontaktować się bezpośrednio z producentem. W przypadku obręczy, istotne są cechy takie jak brak otworów na szprychy (system UST) lub brak rantów (Hookless).

Postępowanie po przebiciu opony bezdętkowej

Choć opony Tubeless są zaprojektowane do samouszczelniania, w przypadku poważniejszych przebić mogą potrzebować interwencji. Jeżeli mleczko uszczelniające nie poradzi sobie z przebiciem, istnieją dwie główne opcje. Jakie?

• Możesz założyć zwykłą dętkę do opony i kontynuować jazdę aż do domu, gdzie dokładniej zajmiesz się naprawą.
• Druga opcja to próba naprawy opony bezdętkowej bezpośrednio na trasie, co w niektórych przypadkach może być skuteczne.